Charles Schwab, cánh tay mặt của
Andrew Carnegie, ông vua Thép,
nhờ thiệp thế mà khéo ngoại giao
mà được hết thảy mọi người quý
mến. Một buổi trưa, có việc đi qua
các xưởng của ông, ông bắt gặp một
nhóm thợ đương hút thuốc, mà
ngay trên đầu họ có tấm bảng đề
"Cấm hút thuốc". Ông Schwab xử trí
ra sao? Ông có chỉ tấm bảng mà la
lên: "Các anh không biết đọc ra
sao?". Không! Ai kia thì xử sự như
vậy, chứ ông Schwab thì không bao
giờ. Ông lại gần họ, đưa cho mỗi
người một điếu xì gà rồi nói: "Xin
anh em vui lòng ra ngoài kia hút".
Nhóm thợ hiểu rằng ông biết họ đã
phạm luật của xưởng nên nhắc khéo
họ. Họ càng quý mến ông, vì chẳng
những ông không đả động tới điều
lệ, còn mời họ hút thuốc, làm cho họ
cảm động mà thấy ông nể nang họ.
Ai mà không mến một người như
vậy?
John Wanamaker, là chủ nhiệm cửa
hàng lớn trong tỉnh Philadelphie,
cũng dùng phương pháp đó. Ông có
thói quen mỗi ngày đi dạo qua hết
các gian hàng của ông. Một lần ông
thấy một bà khách đứng đợi tại một
gian hàng mà chẳng ai tiếp bà hết.
Các cô bán hàng còn mải cười giỡn,
chuyện trò trong một xó. Ông
Wanamaker không nói chi hết, nhẹ
nhàng tiến lại quầy hàng, đích thân
tiếp bà khách hàng, rồi đem giao
món hàng bà đã lựa cho một cô làm
công để gói lại... đoạn tiếp tục đi.
Một vị mục sư nổi danh ở Huê Kỳ,
ông Lyman Abbott, khi nhận chức,
phải đăng đàn thuyết pháp tỏ ý ai
điếu và ca tụng công đức vị mục sư
tiền nhiệm mà hồi sanh tiền vốn có
tài hùng biện.
Vì quyết tâm tỏ tài, ông ra công gọt
giũa bài thuyết pháp của ông còn tỉ
mỉ hơn văn sĩ Flaubert nữa. Khi viết
xong, ông đọc cho bà mục sư nghe.
Bài đó chẳng hay ho gì, cũng như
phần nhiều những bài diễn văn
soạn sẵn.
Bà Abbott, nếu vụng xử, ắt đã nói:
"Này, mình, bài đó tệ quá... không
được đâu!... Thiên hạ sẽ ngủ gục
mất. Nó tràng giang đại hải như một
bộ bách khoa tự điển vậy. Mình
thuyết giáo đã lâu rồi mà sao còn dở
vậy? Thì mình cứ nói tự nhiên, dùng
ngôn ngữ của mọi người có hơn
không? Nếu mình đọc bài đó ra, thì
sẽ tai hại cho mình lắm đa!...".
Bà mục sư có thể nói như vậy được.
Nhưng rồi sẽ xảy ra sự chi, chắc bạn
đã đoán được. Chính bà cũng biết
vậy nữa. Cho nên bà chỉ nói rằng bài
diễn văn đó, nếu cho đăng vô Tạp
chí Bắc Mỹ thì tuyệt. Nghĩa là bà kín
đáo vừa khen, vừa chê bai đó không
thích hợp với công việc thuyết giáo.
Ông Lyman Abbott hiểu ý, xé bài văn
đã tốn nhiều công đó và chẳng cần
soạn trước, ông đăng đàn thuyết
giáo.
Vậy, muốn thay đổi hành động của
một người mà không làm phật ý họ
và cũng không gây thù oán:
Bạn hãy nói ý cho họ hiểu lỗi của
họ.
Đó là quy tắc thứ hai
